TC Publicaties

Revisie van een Garrard 4HF draaitafel,
 door René Daemen en René Rijzewijk

De revisie en schoonmaak van een Garrard 4HF

Een goede vriend van onze voorzitter, René Rijzewijk, heeft de afgelopen workshop in Vianen een Garrard 4HF in koffer overgenomen van een echtpaar. Zij kwamen met dit apparaat, dat zij nog op zolder hadden staan, om hem te laten repareren met het idee hem weer te gaan gebruiken op een moderne stereo versterker.


René Daemen opereert de Garrard 4HF

Ons advies was dat dit moeilijk gaat en wij stelden voor een oude buizenradio te gebruiken. Dit zagen de mensen niet zitten en vervolgens kwam van ons het advies een moderne all-in-one retroset aan te schaffen, die verkocht wordt in het Jukeboxmuseum waar onze workshop wordt gehouden. Het echtpaar vond dit een prachtig idee en boden de Garrard te koop aan. René Rijzewijk had wel interesse en heeft de platenspeler voor een redelijk bedrag overgenomen, waarmee het echtpaar een deel van hun nieuwe retro set kon bekostigen. Deze hebben zij dan ook terstond aangeschaft.

René Rijzewijk was ook in zijn nopjes, daar een top platenspeler als de Garrard nog ontbrak bij zijn grote Philips radio uit 1955. Daarover later in dit artikel.

Ik bood mijn naamgenoot aan de 4HF technisch na te zien zodat hij weer naar behoren zou gaan functioneren en hij optimaal van zijn collectie oude elpees kon genieten. Tot nu toe gebruikte hij daar een goed werkende Triotrack voor. 

Toen ik na de workshop thuis kwam ging de Garrard meteen de operatiekamer in. De eerste poging om de platenspeler tot leven te wekken, na een behandeling met medische apparatuur zoals schroevendraaier, olie, alcohol en WD40 kruipolie, had geen succes. 
Arm naar rechts bewegen maar ... er gebeurde weinig, de draaitafel bleef stil staan. Toerenknop anders instellen dan maar en wel op 78 toeren, maar nee, er kwam geen beweging in.

De steker maar weer uit het stopcontact om de patiënt te opereren. 
Draaiplateau er af en tot mijn verbazing was het mechaniek geoxideerd, er leek wel een soort wit poeder op te zitten. Alle onderdelen zaten vast of bewogen moeizaam. Met een kwastje benzine werd de aanslag verwijderd, de patiënt uiteraard nog onder narcose.

Het rubberen tussenwiel kwam ook niet tussen de poelie en het draaiplateau. De as met beide veertjes zat muurvast door middel van een boutje op die as. Dit deed heel vreemd aan uiteraard. Na het losdraaien van het boutje zat de as weer los en bewoog prima, maar het wiel liep er wel af als de koffer verticaal vervoerd zou worden. Dus het asje gereinigd en voorzien van naaimachineolie en het boutje weer aangedraaid. En zowaar, het asje draaide weer prima!

Aldus de patiënt weer uit zijn slaap gehaald door het draaiplateau terug te plaatsen en hem van energie te voorzien door de stekker in het stopcontact te steken. En ja hoor, het apparaat kwam weer in beweging.

Voor de algehele test eerst de toonkop nagelopen. Het Ronette element hing te veel naar beneden. Na bestudering bleek er een plaatje te zitten tussen het element en de houder. Mogelijk was die ooit bedoeld voor een ander element. Het geheel was echter met geen mogelijkheid los te krijgen: muurvast! In mijn ruime voorraad vond ik nog een andere houder, ooit van een slopertje geweest, en daar het Ronette element ingezet. Draadjes aan de betreffende contacten gesoldeerd en de kabelschoentjes op het element gezet. 

De Garrard op een versterker aangesloten en jawel, het apparaat had er weer zin in en speelde voortreffelijk. De 4HF mag zich een echte topper noemen met zijn transcriptie arm en zijn pitch controle. Het is de betaalbare versie van de dure 301 transcriptie draaitafel, waarin ook vele soorten elementen toegepast kunnen worden. 

Na een aantal dagen proefdraaien de gelukkige eigenaar opgebeld met de mededeling dat zijn Garrard weer als nieuw is. Vervolgens de trein naar Hoorn gepakt op een mooie vrijdag om de platenspeler af te leveren bij mijn naamgenoot.

Daar aangekomen de Garrard meteen aangesloten op de radio van René, die in het bezit is van een prachtige Philips BX642A uit 1955. Bi-Ampli en, volgens Philips in die tijd, Hi-Q, oftewel Highest Quality ! En dat toen voor de stevige prijs van 780 gulden. 

Samen met de Garrard hebben we genoten van het fantastische geluid, in mono, maar door de juiste plaatsing van de drie losse luidsprekers (één grote bas in de hoek en twee midden/hoge tonen luidsprekers, deze laatste geplaatst aan de muur even onder het plafond) wel heel ruimtelijk, bijna een stereo karakter! 


De positie van de 3 luidsprekers en de Hi-Q radio in een huiskamer

Echter, na een half uur had de platenspeler er geen zin meer in. Eerst dacht ik dat de motor het had begeven of wellicht de Reostaat (draadgewonden potentiometer). Dat was het gelukkig niet, maar lag het euvel ergens bij de lichtnetschakelaar. Deze zag er na demontage nog erg vuil uit. Kontakten schoongemaakt en ietsje krapper afgesteld (is verbogen) waardoor het pertinax plaatje met het ronde contact er beter doorheen schuift. Kapje er weer op en de patiënt was gereanimeerd. 

Wederom aangesloten op de Hi-Q set werkte alles naar behoren en hebben we uren prachtige plaatjes gedraaid, voornamelijk singeltjes uit de oude doos. Na een heerlijke huisgemaakt Chinese maaltijd toog ik die dag weer huiswaarts. 

Enkele dagen later kreeg ik een mail van René dat de motor na het uitschakelen door bleef draaien. De volgende zondag dus weer afgereisd naar Hoorn om het probleem te gaan onderzoeken, want een permanent draaiende motor was natuurlijk niet de bedoeling. 

Na bestudering van de Service Instructions kwam ik uit op de Switch Click Processor... Tja , dat werd studeren op het chassis. Er stond een code bij en het leek op een condensator met een weerstand, aangesloten op de schakelaar. Ik heb die Switch Click Processor, bedoeld om eventueel het schakelgeluid via de versterker naar de luidsprekers te onderdrukken, na telefonisch overleg met Peter Boin ontkoppeld van de schakelaar, en na wat proefdraaien bleek het apparaat het weer prima te doen.

Er werden geen plofgeluiden geconstateerd, dus René kan weer genieten van zijn oude platen, voornamelijk jazz en klassiek. Bij elke plaat blijf je verrast hoe goed deze toenmalige topinstallatie het nog steeds doet en wat een fantastisch geluid deze produceert. Zo goed zelfs dat hij zijn 
moderne studioset het veld heeft laten ruimen, ook omdat hij die misplaatst vond in zijn jaren vijftig interieur.


Interieur van René Rijzewijk

Wij zijn er van overtuigd dat deze apparaten van bijna 50 jaar oud nog steeds uitstekend kunnen klinken, zo goed zelfs dat ik inmiddels ook een Philips Hi-Q radio met een Garrard 4HF platenspeler heb aangeschaft !! Inmiddels hebben meerdere mensen een dergelijke Hi-Q set in gebruik. 

Ik wens iedereen veel luister- en knutselplezier ! 
René Daemen, TC Mechanica.

Reactie van René Rijzewijk: 

Voor mij is de Philips BX642A inderdaad de ideale radio, zo samen met de Garrard 4HF ! 
Eerder heb ik zijn jongere broertje, de B6X62A gehad, uit 1957. Daar zijn er in de loop der jaren veel meer van geproduceerd. De BX642A is het prototype zal ik maar zeggen, en dus wat unieker. Hij deed het eerst slecht, maar dankzij de andere technische man van de NGG, Peter Boin, is mijn toestel weer in nieuwstaat. 


Hoekluidspreker Philips AD5004 

Qua geluid maakt het niet veel uit, maar het model uit 1955 toont wat warmer en de bijpassende bakelieten luidsprekers voor de midden/hoge tonen zijn heel charmant om te zien. Eerst had ik die nog in het bruin, maar inmiddels heb ik ze in het ivoor wit. Mede dankzij René Deamen. 
In deze kleur zijn ze iets bescheidener aanwezig op de muren. Als je deze luidsprekers samen met de basluidspreker volgens het toenmalige advies van Philips plaatst krijg je daadwerkelijk een zeer ruimtelijk mono geluid. Op deze manier voorkom je het “sleutelgat effect” zoals Philips dat zo fraai uitdrukte.

Daar bedoelen ze mee dat bij alle andere radio’s met ingebouwde luidsprekers het geluid van één bron kwam. Uiteraard adviseerde Philips om er een platenspeler van het eigen merk op aan te sluiten, maar die hebben een groot manco: bij allen hoor je het bromgeluid van de motor op de achtergrond. Zowel Triotrack als deze prachtige Garrard hebben daar absoluut geen last van. Triotrack heeft een snaar aandrijving en bij de 4HF is het rubberen wiel van een dermate professionele grootte dat de wieltjes van Philips platenspelers erg zielig ogen (geldt in veel mindere mate voor het luxe hifi model 1105, deze heeft een klein wieltje van (blijvend) zeer soepel rubber - red.), en het motorgeluid dus niet volledig dempen. Bij flink volume afspelen uiterst irritant vind ik. 

Daarnaast staat deze set prachtig in mijn Hollandse jaren vijftig interieur, zoals de bijgaande foto’s laten zien. Optimale geluidsplezier dus in authentieke sfeer. 

Mijn enthousiasme is inmiddels overgeslagen naar diverse andere personen en kunnen we bijna een clubje oprichten met de liefhebbers van de Philips Hi-Q serie uit de tweede helft van de jaren vijftig...

Mijn versie is trouwens de laagohmige. Er is ook een hoogohmige versie geweest, deze zijn nog iets zeldzamer. De voorzitter van de NGG, Max Ramali, bezit daar de ultieme versie van in een prachtig meubel, compleet met platenspeler en bandrecorder (de F8X82A-red.). Het verschil in geluid is nihil, van beide types valt optimaal van de radio en de oude platencollectie te genieten. Hopelijk wil hij daar in een ander artikel eens over verhalen, want daar valt veel over te vertellen, ook betreffende de restauratie. 

Maar dat is weer een ander verhaaltje….
Ook ik wens de lezer veel luisterplezier !